شهریور
۶
۱۳۹۳

زمان صحیح واکسیناسیون سگ ها و گربه ها

نوشته شده توسط doctorvet Comments

بسیاری ازصاحبان حیوانات خانگی از ما برنامه صحیح واکسیناسیون را سوال میکنند؟

جهت درمان و مشاوره حیوانات خانگی(سگ. گربه. پرندگان و …) با این شماره تلگرامی پیام بگذارید ۹۱۳۱۸۳۹۶۳۵ دکتر وت.

باید به این دوستان عرض کنم بسته به هر منطقه جغرافیایی و بنابه بیماری های شایع در ان منطقه برنامه واکسیناسیون نیز فرق میکند .دو نوع واکسن از لحاظ اهمیت وجود دارد :

الف- واکسن های الزامی (که به انها واکسن های هسته یا اصلی نیز میگویند):این واکسنها در تمام دنیا با یک برنامه و یکسان تزریق میشوند.واکسن های اصلی سگ شامل :۱-دیستمپر ۲-هپاتیت ۳-پاراانفولانزا ۴-پاروویروس ۵-هاری هستند. واکسنهای الزامی در گربه شامل ۱-کلسی ویروس ۲- هرپس ویروس ۳- پان لوکوپنی ۴-هاری میباشند.همچنان که از اسمشان پیداست تزریق واکسن های اصلی برای تمام سگ ها وگربه ها الزامی است .

ب- واکسنهای اختیاری(که به انها غیر هسته یا غیر اصلی نیز میگویند) :یعنی این واکسنها بنا بر صلاحدید دامپزشک بر اساس بیماری های شایع ان منطقه تزریق میشوند. مثل لپتوسپیروز در سگ یا FeLV-FIV در گربه.

در قسمت اول به واکسیناسیون سگ ودر قسمت بعدی به واکسیناسون گربه میپردازیم.

واکسیناسیون سگ:

حال بپردازیم به زمان تزریق ها در سگ.برای اینکه کار اسان تر شود سگها میبایست به دو گروه سنی تقسیم شوند .

۱-سگهایی که وقتی به دامپزشک اورده میشوند کمتر از ۱۶ هفته (۴ماه)سن دارند.

۲-سگهایی که وقتی به دامپزشک آورده میشوند بیشتر از ۱۶ هفته سن دارند.

برنامه واکسیناسیون این دو گروه با هم متفاوت است.واکسن هاری خود بحث جدایی دارد که در اخر به ان میپردازیم.

اگر شما سگی دارید که کمتر از ۱۶ هفته سن دارد:واکسن های الزامی (بجز هاری میبایست) اولین تزریقش در ۶-۸ هفتگی باشد وتزریق بعدی ۹-۱۱ هفتگی وبعدی ۱۲-۱۶ هفتگی انجام بگیرد.در نژاد های مستعد به پاررویروس مثل ژرمن شپرد و روتوایلر دوز چهارم بعد از اخرین واکسن نیز توصیه میشود.بنابراین تا پایان چهار ماهگی حداقل سه بار میباست واکسن های الزامی تکرار شوند .اگر ما بین این تزریقها وقفه بیفتد امکان ابتلا به بیماری وجود دارد.بعد از اخرین تزریق تا یکسال پس از ان تزریقی لازم نیست .یکسال بعد تزریق یاداوری یا همان بوسترانجام میشود و بعد از ان یاداوری ها هر ۳ سال یکبارتکرار میشوند.
اگر شما سگی دارید که بیشتر از ۱۶ هفته سن دارد و تا حالا واکسن نخورده یا نمیدانید ایا واکسن خورده است : یک دوز واکسن الزامی(بجز هاری) در اولین مراجعه و۳-۴ هفته بعد از ان تکرار شود.یاداوری ها ۱ سال بعد و بعد از ان هر ۳ سال یکبار است.

حال نوبت هاری است:

هاری نیز جز واکسنهای الزامی است .اولین دوز در ۱۲-۱۶ هفتگی و بعد از ان هر یک سال یکبار تا اخر عمر تکرار شود. برنامه واکسیناسون هاری بسته به توصیه کارخانه سازنده ومیزان شیوع بیماری هاری در ان منطقه دارد. مثلا بعضی از واکسن های هاری هر ۳ سال یکبار هستند(البته ین نوع واکسن در ایران معمول نیست)و بعضی ۱ سال یکبار .

نکته ۱: بر روی بروشور واکسن ها توصیه شده که هر سال واکسیناسیون تمدیدشود.فراموش نکنید کارخانه ها بنگاه های تجاری هستند و اگر بنا باشد بنویسند هر ۳ سال یکبار سودشان یک سوم کاهش مییابد.

نکته ۲:در ایران واکسن لپتوسپیروز(معمولا بر چسب زرد رنگ داخل شناسنامه) نیز همزمان با واکسن های اصلی تزریق میشود که کاری کاملا اشتباه است .بهتراست بگویم یک اشتباه جا افتاده میباشد که اگر هر دامپزشکی به اینکار تن ندهد انگشت کم فروشی به طرفش میگیرند.واکسن لپتوسپیروز جز واکسن های اختیاری بوده و واکسن الزامی محسوب نمیشود. در کتاب مرجع دامهای کوچک “اتینجر” سال ۲۰۱۰ نیز اشاره به خطرناک بودن واکسن مخصوصا در نژاد داشهوند و پاگ نموده وگفته فقط در مواردیکه خطر بیماری بسیار زیاد است از این واکسن استفاده شود .در ضمن تزریق این واکسن در توله های کمتراز ۱۲هفته یا سگ های سبکتر از ۶ کیلومیتواند حساسیت زا و باعث عوارض شدید(شوک)شود.این واکسن بیشتر در مناطق مرطوب و بارانی کاربرد دارد چون لپتوسپیروز یک بیماری وابسته به اب است.اگر دامپزشک صلاح ببیند میباست اولین دوز را در ۱۲ هفتگی و تکرارش را ۳-۴ بعد انجام دهد .یاداوری این واکسن اگر بیماری در منطقه شایع باشد هر ۱ سال یکبار است در غیر این صورت تزریق یاداوری پیشنهاد نمی شود.

نکته ۳:واکسن کرونا ویروس جز واکسن های اختیاری است که برای مدتی نیز در ایران تزریق میشد.جالب است بدانید کتابهای مرجع دامپزشکی هیچ کدام تزریق این واکسن را پیشنهاد نمیکنند.

نکته ۴ : قبل ازاولین واکسیناسیون اصلی وتا ۴-۵ روز بعد ازان توله را بیرون نبریدویا با سگهای غریبه در ارتباط نگذارید.

اقتباس از .world small animall association 2010

بخش تکمیلی:

در این بخش به شرح و توضیح بعضی از واکسنهایی که می توان استفاده نمود می پردازیم که عبارتند از:

۱_ واکسن دیستمپر سگ، لپتوسپیروز، آدنو ویروس و ویروس آنفولانزا

انواع مختلفی از واکسن ها در دسترس می باشند که توله ها و سگها را در برابر دستمپر سگ (آدنو ویروس تیپ I سگ،CAV1)، هپاتیت سگ، لپتوسپیروز (لپتوسپیرا کانیکولا ولپتوسپیرا ایکترو هموراژیا)، آندنو ویروس تیپ II (CAV2 ) و پارا آنفولانزا، ایمن می سازند. بعضی از این واکسنها به صورت انفرادی بوده و بعضی از آنها به صورت ترکیبی می باشند که عبارتند از:

الف) واکسن دیستمپر سگ

ب) واکسن چهارگانه (دیستمپر، هپاتیت و دو استرین از لپتوسپیرا)

۱) کاندار _ دی اچ ال (CANDUR _ DHL)

۲) کانی لپ _ دی اچ ال (CONILEP _DHL)

۳) نوبی واک _ دی اچ ال (NOBI VAC _ DHL)

۴) کانی فا (CANIFFA)

ج) دورامون (DA2LP+CP)،
آدنومون _ واکسن هفتگانه (دیستمپر و هپاتیت سگ، آدنو ویروس تیپ II ، پارا آنفولانزا، پاروا ویروس و لپتوسپیرا (۲ استرین)، به میزان یک میلی لیتر، بصورت زیر پوستی یا داخل عضله و در توله هایی با سنین ۹ تا ۱۴ هفتگیی هر ۴ هفته یکبار تا ۱۶ هفتگی تکرار می شود.
واکسیناسیون سالانه نیز توصیه می شود.

د) دورامون (۸ در ۱)، سگها را در برابر کورونا ویروس و ۷ بیماری ذکر شده در بالا محافظت می نماید.

ه) تزریق واکسن تخفیف حدت یافتۀ ویروس سرخک، در اغلب موارد می تواند توله ها را در برابر دیستمپر سگ ایمن سازد.
اما این ایمن سازی تنها ۱۰ روز پایداری دارد و موقتی می باشد.
توصیه هایی به منظور انجام واکسیناسیون عادی

ویروس دیستمپر سگ

توله های تازه به دنیا آمده ایمنی غیر فعال در برابر ویروس دیستمپر سگ را از مادر خود کسب می نمایند. عمدتا این آنتی بادیهای گرفته شده از مادر، در مدت چند ساعت اول پس از تولد از کلستروم (شیری که طی چند روز اول بعد از زایمان تولید می شود را کلستروم یا آغوز می نامند) جذب می شوند. بتدریج آنتی بادی های مادری ناپدید خواهند شد، اما این ایمنی اکثر توله ها را پس از مرحلۀ از شیر گرفتن محافظت می کند. آنتی بادی های مادری در توله ها گاهی اوقات در سنین ۸ تا ۱۴ هفتگی به زیر سطوح محافظت کننده کاهش می یابند. در این حالت آنتی بادیهای مادری با پاسخ بدن توله ها به واکسیناسیون، تداخل پیدا می نمایند.
بنابراین به فواصل ۳ تا ۴ هفتگی و بین ۶ تا ۱۶ هفتگی، تعدادی از واکسیناسیونها انجام می شود.

واکسن زنده و تخفیف حدت یافته ویرویس دیستمپر، در حدود ۱۰۰ درصد ایمنی می دهد. واکسن ویروس سرخک به اندازۀ واکسن ویروس دیستمپر محافظت کننده نیست، اما در تداخل با آنتی بادیهای مادری که سطح بالایی ندارد توله ها را در برابر بیماری محافظت می کند.

در توله هایی که کلستروم دریافت نموده اند، واکسیناسیون اولیه در سن ۶ تا ۸ هفتگی انجام شده و هر ۳ تا ۴ هفته تا زمانی که سن توله ها به ۱۴ تا ۱۶ هفتگی برسد ادامه می یابد. در توله های محروم از کلستروم، واکسیناسیون اولیه در ۴ هفتگی و دوز ثانویه در ۲ تا ۴ هفته بعد تکرار می شود و واکسیناسیون هر ۳ تا ۴ هفته تا سن ۱۴ تا ۱۶ صورت می گیرد.

بیاد داشته باشید که هرگز از واکسن زندۀ تخفیف حدت یافته ویروس دیستمپر در توله هایی که سنینی کمتر از ۳ تا ۴هفتگی دارند استفاده نکنید.

در سگهایی که سنین آنها بالای ۱۶ هفتگی است، دوبار واکسیناسیون با فاصلۀ زمانی ۲ تا ۴ هفته صورت می گیرد.

اگر واکسیناسیون در توله هایی که سنشان کمتر از ۶ تا ۸ هفته است با واکسن زندۀ تخفیف حدت یافتۀ ویروس دیستمپر صورت گیرد، مخصوصا زمانی که با واکسن تحفیف حدت یافتۀ پاروا ویروس ترکیب شده باشد ممکن است در توله ها ایجاد عارضۀ انسفالیت (التهاب حاد بافت مغزی) پس از واکسیناسیون را به همراه داشته باشد.

واکسن زندۀ تخفیف حدت یافتۀ ویروس دیستمپر به شکل داخل وریدی (داخل رگ)، هیچ تاثیری در علایم بالینی شروع شده نخواهد داشت. در صورتی که این واکسن را در مدت ۴ روز قبل از بروز علایم بالینی به حیوان تزریق کنید، ممکن است که شدت علایم بیماری کاهش یابد. هر چند که واکسنهای حاوی آنتی ژنهای دیگر، نظیر لپتوسپیرا یا آدنو ویروس را نباید به صورت داخل وریدی تجویز نمود.

هپاتیت عفونی سگ و آدنو ویروس تیپ دو سگ

واکسیناسیون به منظور پیشگیری از آدنو ویروس تیپ یک سگ (هپاتیت عفونی سگ)، بسیار موثر است. واکسنهای حدت یافتۀ ویروس آدنو ویروس تیپ یک و آدنو ویروس تیپ دو سگی، می تواند باعث القاء ایمنی موثر در برابر هپاتیت عفونی سگ شده و همچنین آدنو ویروس تیپ یک و آدنو ویروس تیپ دو در برابر یکدیگر اثر حفاطتی متقابل دارند.
بر خلاف آدنو ویروس تیپ دو، ویروس های واکسن آدنو ویروس تیپ یک در ۴/۰ درصد واکسیناسیون ها می تواند در کلیه تجمع یافته و باعث یک نفریت (التهاب کلیه) ملایم و دفع ویروس از طریق ادرار گردند و یا اینکه با تجمع در چشم، باعث ایجاد التهاب رنگدانه ای قدامی چشم شوند. کدر شدن قرنیه معمولا گذرا بوده اما ممکن گاهی اوقات غیر قابل بازگشت باشد.

حداقل ۲ دوز واکسن، در فاصلۀ زمانی ۳ تا ۴ هفته، یکی در ۸ تا ۱۰ هفتگی و دیگری در ۱۲ تا ۱۴ هفتگی باید انجام شود. هرچند واکسیناسیون اولیه احتمالا ممکن است برای تمام عمر از سگ محافظت کند اما واکسیناسیون سالانه توصیه شده است.

پارا آنفولانزا

واکسنهای پلی ولان به طور معمول در توله ها بکار رفته و واکسیناسیونهای حمایتی سالانه باید دنبال شود. این واکسنها معمولان حاوی آدنو ویروس و ویروس پارا آنفولانزا می باشند.
واکسن ویروس پارا آنفولانزا در برابر بیماری آنفولانزا و ۹ عفونت دیگر، دارای توانایی حفاظت کننده است. بنابراین نمی تواند گسترش بیماری را در محل نگهداری سگ، و انتشار ویروس را از حاملین ویروس،به سگهای حساس محدود سازد.

لپتوسپیروز

واکسیناسیون به کاهش میزان شیوع و شدت لپتوسپیروز کمک می کند، اما از بروز عفونت بالینی و یا دفع ادراری ویروس، پیشگیری به عمل نمی آورد. باکتری دو ظرفیتی لپتوسپیرا (لپتوسپیرا کانیکولا و لپتوسپیرا ایکتروهموراژیا) یکی از اجزای اکثر واکسن های پلی ولان در سگها است که به منظور برنامه های واکسیناسیون معمول و برای ایجاد ایمنی اولیه به کار می رود. سگها را در سنین ۹، ۱۲ و ۱۵ هفتگی باید توسط این واکسن واکسیناسیون نمود و بمنظور ایجاد ایمنی اولیه در سگها حداقل ۳ دوز از آن مورد نیاز است.

تجدید این واکسیناسیون سالیانه توصیه شده است، اما با وجود اینکه مدت زمان ایمنی این واکسن بطور میانگین ۶ تا ۸ ماه می باشد، اگر سگها در مناطق اندمیک یا مناطقی که با خطر بالای بروز بیماری روبرو هستند باید بطور مکرر هر ۴ تا ۶ ماه واکسینه تکرار گردد.

واکسنهای اطلاح شدۀ مشتق از آنتی ژنهای غشای خارجی لپتوسپیرا، مزایای بیشتری نسبت به واکسن های موجود دارند زیرا در برابر عفونت تحت بالینی و از دفع و پراکنده نمودن باکتری محافظت ایجاد می نمایند. از دیگر مزایای اینواکسنها، شروع سریعتر ایمنی، نیاز به دوز پایین تر برای ایجاد ایمنی اولیه و واکنشهای آلرژیک کمتر می باشد.

۲_واکسن ضد هاری

انواع مختلفی از واکسنهای ضد هاری در بازار موجود است که بعضی از آنها عبارتند از:

الف) واکسن ضد هاری IRVI (آی وی آر آی، ایزات ناگار) واکسن خشک منجمد که آنرا با ۳ میلی لیتر آب مقطر حل می نمایند به منظور تزریق عمقی داخل عضله.

ب) واکسن هاری LAP (ال ای پی، گونۀ فلاری (بیومد، قازی آباد) که در ۲ میلی لیتر آب مقطر حل می نمایند جهت تزریق عمقی داخل عضله.

ج) رابی سین _ ۱ میلی لیتر بصورت زیر جلدی یا داخل عضله

د) راب گارد _ تی سی، ۱ میلی لیتر بصورت زیر جلدی یا داخل عضله