بيماري لوك آمريكايي

نوشته شده توسط doctorvet    بدون دیدگاه

مقدمه :

   زنبورعسل يكي ازموجوداتي است كه انسان اززمان هاي خيلي دوربه ارزش آن پي برده است وازماده غذايي توليدشده به وسيله آن كه همان عسل ميباشدبهره وافري چه ازلحاظ غذايي وچه داروئي گرفته ومي گيرد؛ ارزش واهميت اين جانداركوچك بدان حداست كه درقرآن مجيدسوره اي به نام زنبور عسل( سوره نحل ) نازل گرديده ؛ از گذشته هاي دور در نقاط خوش آب و هواي كشور ما ايران به پرورش سنتي آن ميپرداخته اندولي باگذشت زمان وشناخت بيشترخواص  عسل درصنايع غذايي وداروئي وهمچنين اهميت ونقش مؤثرزنبوردرگرده افشاني وباروري بيشترمزارع وباغهاي كشاورزي نقش زنبورعسل درسلامت جامعه واقتصادكشوربسيارپررنگ ترشده وزنبورستانهاي مدرن و  وسيعي دراقصي نقاط كشوربه وجودآمد؛ امابايد توجه داشت كه پرورش انبوه وتكثيرصنعتي زنبور عسل و يا هرحيوان ديگري  بامشكلات متعددميكربي و انگلي همراه است و بهمين دليل درزنبورستانهابيماري هاي بسياري  شناخته شده و ميكروبهاوانگلهايي جداشده است كه البته ممكن است بعضي ازآن آفات به قدمت خودزنبورعسل باشندوبرخي هم زائيده صنعتي شدن وپرورش انبوه آن.

درايران طي سالهاي گذشته مطالعاتي به طورپراكنده درزمينه بيماريهاي زنبورعسل انجام گرفته است ولي مطالعات جدي ومدون همراه باكارهاي آزمايشگاهي انجام نگرفته بودتااين كه درسال 63 كه مايت واروامشكل آفرين شد؛ هشداري بودبراي شناسايي وپيگيري سايربيماريهاي زنبورعسل كه ازاين رهگذرعوامل مختلف بيماري زامانندباسيلوس لاروي عامل بيماري لوك آمريكايي  كه ازمهمترين ومهلك ترين بيماريهاي زنبورعسل است ازناحيه تفت استان يزددرسال 65 وسپس اززنبورستانهاي سايرنقاط كشورجداگرديد.

بيماري لوك آمريكايي:

لوك آمريكايي  يك بيماري باكتريايي است كه فقط نوزادان زنبورعسل راآلوده مي كندوسبب مرگ آنها ميشود. اين بيماري يكي ازخطرناك ترين بيماريهاي نوزادان زنبورعسل است كه درسرتاسردنياگسترش دارد.

عامل بيماري:

  عامل بيماري باسيل گرم مثبت هاگ داراي است به نام پني باسيلوس لاروي كه  براي اولين باردرسال 1920 توسط وايت بعنوان عامل بيماري لوك آمريكايي مشخص گرديد؛ هاگ اين بيماري نسبت به حرارت ؛ خشكي وموادضدعفوني كننده مقاوم است وساليان درازميتواندعفونت زاباقي بماند؛ بعضي ازسويه هاي آن حرارت 90 درجه سانتي گرادراتا20 قيقه و100 درجه راتا11 دقيقه تحمل مينمايند؛ فرم رويشي باكتري عفونت زانبوده وفقط هاگ آن عفوني زاميباشد.

                                                             باسيل بيماري لوك آمريكايي

هاگ بيماري لوك آمريكايي

انتقال وسرايت بيماري :

 ميكرب اين بيماري به صورت اسپور(هاگ)همراه باغذاواردبدن لاروهاي خيلي جوان شده ودرروده لاروبه فرم رويشي تبديل ميشودوباسوراخ نمودن جدارروده واردهمولنف شده شروع به تكثيرمينمايد،سپس لارورابيماروسرانجام ازبين ميبرد. باسيلوس لاروي دربدن لاروهاي مسن نمي تواندرشدنمايد،چون محيط برايش چندان مناسب نيست ولي پس ازاينكه لاروتبديل به شفيره شددوباره محيط برايش مساعدشده وبه سرعت به تكثيرپرداخته ؛ شفيره راميكشد؛ بنابراين فقط لاروهاآنهم درسنين معيني مبتلاميشوند؛ زنبوركامل هرگزبه اين بيماري مبتلانمي گرددولي ميتواندموجبات شيوع بيماري رادرهمه قابهاي يك كندوفراهم نمايد.

مهمترين راههاي سرايت بيماري عبارتنداز:

1-  دردرجه اول خودزنبورداربادستهاووسايل كارآلوده به عامل بيماري ويابرداشتن قاب ازكندوي بيماروآويزان كردن آن دركندوهاي سالم باعث انتشارلوك امريكايي ولوك اروپايي درزنبورستان ميگردد.

2-   استفاده ازعسل آلوده جهت تغذيه زنبوران

3-   زنبورهاي وارداتي آلوده ميتوانندنقش مهمي درانتشاربيماري داشته باشند.

4-   زنبورهايي كه حجره هاي آلوده راتميزكرده اند.

5-   خريدن كندواززنبورداراني كه زنبورستان آنهاآلوده به اين بيماري باشند.

6-   زنبورهاي نركه آزادانه به داخل كندورفت وآمدميكنندموجب انتقال بيماري ميشوند.

7-   استفاده ازموم كندوهاي بيماربراي ساختن موم پرچ شده.

8-   غارت جمعيتهاي ضعيف وبيماربه وسيله جمعيتهاي قوي باعث انتقال بيماري به كندوي قوي ميشود.

9-  بعدازمهاجرت دراثروروداشتباهي زنبورهابه كندوهاي مجاوردرصورتي كه آلوده باشندميتوانندكندوي جديدراآلوده كنند.

10-     بـه طوركــلي بـاانـتـقال كندوهاي آلوده به مناطقي كه تاكنون مبتلابه لوك نشده اندموجبات آلوده شدن آن مناطق رانيرفراهم مي نمايند

بيماري درصورتي كه به موقع تشخيص داده نشودبه سرعت دركندوي آلوده منتشرميشودوسپس سايركندوهاي زنبورستان وزنبورستانهاي مجاوررانيزآلوده ميكند.

نشاني هاوتشخيص درمانگاهي بيماري:

 اين بيماري باعلائم باليني مشخصي كه داردتوسط اشخاص متبحر به راحتي تشخيص داده ميشود.

   لاروهاتقريبا“ درسن 3-2 روزگي به اين بيماري حساس ترند.بيماري تاموقعي كه درپوش حجرات بسته گرددادامه خواهدداشت ومرگ لارودرموقعي كه درپوش سلولي بسته ميشوداتفاق مي افتد وسرآنهابه طرف بالاودرپوش حجره ميباشد، بدين معني كه مرگ وميرلاروهامعمولا“ درمرحله پيش شفيرگي است ولي درمرحله شفيرگي نيزممكن است پيش آيد.

لاروكه درحالت سلامت به رنگ سفيدصدفي است ؛ درموقع ابتلابه بيماري تغييررنگ داده كم كم زردقهوه اي  ميشود. درپوش حجرات كه درحالت طبيعي كمي محدب وبه رنگ قهوه اي روشن هستنددرلاروهاي بيمارمرطوب ؛ فرورفته وتيره رنگ ميگردند. زنبورهاي بالغ باتشخيص چنين حجراتي درپوش آنهارابه منظورخارج نمودن لاروهاي بيمارومرده سوراخ مي نمايند. به اين دليل است كه شان آلوده برخلاف شان سالم كه درطي مراحل مختلف رشدلاروتقريبا“ يك دست است خيلي نامنظم به نظرميرسندوظاهرشان چنان مي نمايدكه تخم كذاري نامرتب انجام شده ودراين حالت اگرشان رانگاه كنيم حجراتي بادرپوش هاي باز، بسته، درپوشهاي تغييررنگ داده ومقعرودرپوش هاي سوراخ شده خواهيم ديد. لاروهاي مرده شروع به گنديدن نموده تيره رنگ ميگردندوبوي مخصوصي ازآن ها استشمام خواهدشد. اين بوبعضي اوقات تاموقع خشك شدن لاروممكن است باقي بماند. دراين مرحله اگرچوب كبريتي رابه داخل حجره فروبرده كمي بپيچانيم وبيرون بكشيم، رشته كشدارتقريبا“ درازي حداكثربه طول 5/2 سانتي متربه دنبال چوب كبريت كشيده خواهدشدكه يكي ازعلائم بسيارمشخص بيماري است ، اين مرحله، مرحله كشدار ناميده ميشودحالت مزبوردرلوك اروپايي نيزممكن است ديده شودولي رشته اش خيلي كوتاهتراست . بالاخره پس ازحدوديك ماه يابيشترلاروخشك شده، فلس مانندگشته به ته حجره ميچسبد، درصورتي كه لارودرحالت شفيره اي ازبين رفته باشدزبان لاروبه طوربرجسته ازكف حجره نمايان ميگردد. اين حالت نيزيكي ازعلائم مشخص بيماري ميباشد.

شان سالم

شان آلوده به لوك آمريكايي

در پوش هاي سوراخ شده توسط زنبوران كارگر

حالت فلفل نمكي

مرحله كشداربودن لارو

زبان شفيره

تشخيص تفريقي:

1- تشخيص لوك آمريكايي ازلوك اروپايي بدين صورت است :

#لاروهايي كه به علت لوك اروپايي ازبين ميروندبه صورت پيچيده بوده وبه آساني ازحجره بيرون كشيده ميشونددرصورتي كه بقاياي لارومرده براثرلوك آمريكايي به سختي به ته حجره چسبيده وبدنش موقع مرگ به حالت كشيده درمي آيد.

#لاروهادرلوك آمريكايي معمولا” درحجرات دربسته تلف مي شوند درحالي كه درلوك اروپايي درحجرات دربازتلف مي شوند.

#حالت كشدار كه در لوك آمريكايي ديده مي شود،در لوك اروپايي وجود ندارد و اگر احيانا” ديده شود كاملا” مشخص نبوده و رشته آن كوتاه و ضخيم و سست مي باشد.

شان آلوده به لوك اروپايي

شان آلوده به لوك آمريكايي

2- تشخيص لوك آمريكايي ازلاروكيسه اي:

    در بيماري لارو كيسه اي،لاروبه شفيره تبديل نشده و درحالي كه به پشت افتاده وسرش به طرف درحجره ميباشدتلف ميشودمايعي بين بدن لارووپوسته خارجي آن جمع ميشودوناحيه سروسينه زودترتيره رنگ ميگردد.

3-گاهي يك ملكه ضعيف نمي تواندبه طورمرتب درشان تخم گذاري كنددراين صورت نيز مانندبيماري لوك آمريكايي ولوك اروپايي حجرات خالي دربين حجرات پرديده ميشود.

نحوه تهيه و ارسال نمونه جهت تشخيص آزمايشگاهي بيماري لوك آمريكايي:

اولين قدم لازم وضروري جهت كنترل بيماريهاي لاروزنبورعسل تشخيص زودوبه موقع آنهاتوسط زنبوردارواطلاع آن به مراجع ذيصلاح است ؛ بررسي دقيق شان هاي حاوي لاروبايددرفواصل منظمي انجام گيرد. بررسي كندودراوايل واواخربهار،قبل ازازديادجمعيت كندو،قبل ازجمع آوري شهد ازگلهاودراوايل پائيزقبل ازبرداشت عسل بايدانجام گيرد.

بازرسي شان از نظر لوك آمريكايي

بازرسي شان از نظر لوك آمريكايي

تهيه وارسال نمونه :

جهت تائيدتشخيص اوليه اي كه درزنبورستان داده شده است ؛ لازم است نمونه هايي ازلارووعسل براي بررسي آزمايشگاهي ارسال گردد. قطعه اي ازشان حدود9 سانتي متر حاوي لاروهاي مريض ومرده رادركاغذ يا روزنامه پيچيده ( جهت گرفتن رطوبت احتمالي وجلوگيري ازقارچ زدن ) وپس ازقراردادن آن دريك جعبه مقوايي محكم دراسرع وقت به آزمايشگاه ارسال گردد. درصورتي كه امكان ارسال شان نباشد،چوب كبريت هايي كه جهت آزمايش مرحله كشدار  بودن لارو به كاربرده شده است دريك لوله آزمايش يادرپاكت ارسال گردد. البته اين نوع ارسال نمونه ازلحاظ تشخيص دردرجه دوم اهميت قراردارد. درآزمايشگاه شان ازنظروجودعلائم بيماري وبوي آن به دقت بررسي ويادداشت مي گردد. محل ارسال نمونه  تاريخ نمونه برداري وسايراطلاعات نيزبايد ثبت گردد.

كنترل ودرمان بيماري لوك آمريكايي:

روشهاي مختلفي به منظوركنترل ودرمان بيماري لوك آمريكايي توسط زنبورداران به كاررفته است ، به پاره اي ازاين روشهااشاره ميشود:

1-   تكان دادن( رهاسازي )

به دوروش انجام ميشود:

روش اول : يک هفته بعد از اولين درمان داروئي و دقيقاً قبل از دومين درمان توسط شربت حاوي دارو رهاسازي انجام ميشود. يعني درمان دوم در كندوي جديد يا كلني رها سازي شده از شر اسپور ها انجام خواهد شد. دقت در هنگام عمليات رها سازي ضامن موفقيت است. عمليات بايد در روز روشن و در هنگام فعاليت زنبوران، انجام شود.

مراحل اجراي كار بشرح ذيل است:

–        برداشتن و قرار دان كندوي آلوده روبروي محل اصلي به فاصله حدوداً يك متر .

–        قراردادن كندوي خالي با قابهاي بافته در محل اصلي كندوي آلوده كه دراين صورت  زنبوران صحرا رو به كندوي جديد بر ميگردند.

–        بين دو كندو يك صفحه بزرگ كاغذي (روزنامه) به طريقي كه دو دريچه پرواز را به هم مربوط كند, قرارداده ميشود.

–        وجود كيسه پلاستيك بزرگ براي قراردادن قابهاي آلوده .

–        دراين مرحله قابهاي شفيره داروبدنه وكف كندوراروي كاغذ مذكورتكان داده وبراي جلوگيري ازغارت درداخل كيسه پلاستيكي قرارداده مي شوند.

–        دومين درمان دارويي در كندوي جديد انجام ميشود.

–        زمانيكه تمام زنبوران به كندوي جديد وارد شدند ، كاغذ را تا كرده همراه با مواد آلوده باقيمانده در آن , داخل پلاستيك قرار داده شده و سپس با شعله سوزانده ميشود.

–         برخي از زنبورداران بجاي تكان دادن قابها ، ترجيح ميدهند آنها را با آرامي برس بكشند . چون با تكان دادن  احتمال دارد كه عسل يا شربت تغذيه روي زنبوران ريخته و بهم چسبيده شوند و  بازگشت آنها به كندو با مشكل مواجه شود. با برس كشيدن به زنبوران ممكن است برس آلوده شود. لذا ضروري است كه  آنرا با غوطه ور كردن در آب ژاول ضدعفوني نمود

روش دوم – زنبوران رابه داخل يك جعبه ( كندوي خالي ) تكان ميدهندچندين ساعت دراين جعبه نگهداري ميشوندتاآخرين ذرات عسل آلوده راكه باخوددارندمصرف كنند؛ سپس آنهارابه داخل كندوهايي كه قابهاي تازه موم كشي شده دارندتكان ميدهند.

2-كشتن وسوزاندن زنبوران:

بهترين ومؤثرترين راه مبارزه بالوك آمريكايي ، كشتن تمام كلني هاي آلوده وضدعفوني وسائل وكندوهاي مربوطه باشعله افكن مي باشد. بنابراين پس ازتشخيص بيماري بايداعمال زيردرزنبورستان به اجرادرآيد:

1-  كليه محتويات كندوازقبيل زنبورها، قابهاي حاوي نوزاد، شانهاي عسل وغيره رابايدسوزاند. ابتدا بايدزنبوران داخل كندوراكشت به اين منظورتمام منافذكندورامسدودميكنيم وسپس مقداري بنزين دركندومي ريزيم . ظرف چنددقيقه بخاربنزين كليه زنبورها رامي كشد، سپس گودالي حفركرده ومحتويات كندوهارا درگودال ريخته ومي سوزانيم . پس ازسوختن كامل، روي بقاياي سوخته شده خاك مي ريزيم .

 2- بدنه كندو، طبقه ودرپوش كندورابااستفاده ازحرارت شعله افكن ضدعفوني مينمائيم. وسائلي نظيرجداگرملكه ، دودي، برس نرم ، ظرف غذاخوري رانمي توان باشعله افكن حرارت داد، بلكه بايدبااستفاده ازآب گرم وصابون آنها راشست وبايك ماده ضدعفوني كننده مؤثرآنهارا ازآلودگي پاك كرد.

2-   دارودرماني:

داروي پيشنهادي اكسي تتراسيكلين مي باشدكه بايد توسط دكتر دامپزشك تجويز شود.

روش هاي مختلف استفاده از اكسي تتراسيكلين  نتايج متنوعي رانشان ميدهدكه نقش سليقه هاي مختلف زنبورداران – اختلاف ژنتيكي زنبوران – شرايط مختلف فصلي وحساسيت به لوك آمريكايي رابايدبه آنهاافزودولي مطمئن ترين روش نابودكردن كلني ازطريق سوزاندن ميباشد.

پيشگيري:

تدابير مختلفي كه براي پيشگيري از لوك آمريكايي ، انجام می شود شامل :

–    داشتن كلني هاي قوي با ملكه جوان ,اين عمل تا حدودي ضعف تغذيه و كمبود مواد انرژي زا و پروتئيني را جبران ميكند.

–    پرهيز از تغذيه با عسل هاي با منشأ ناشناخته. همچنين تعويض قابهاي يك كلني با كلني ديگر بايد با احتياط صورت پذيرد.

–       زنبورداران مي بايست بطور منظم وسايل خود را با مواد شناخته شده و مؤثر   ضدعفوني كنند.

–        گرفتن بچه كندوهاي ناشناخته نبايد بدون جداسازي يا قرنطينه, آنها صورت گيرد.

بكارگيري تدابيري كه شرح داده شد مانع از گسترش بيماري شده و منجر به ريشه كني بيماري ميشود. رعايت اين تدابير,ضروري است.

 بندرت ديده ميشود كه يك زنبورستان بطور كامل از لوك آمريكايي صدمه ببيند. هر زنبور دار  وظيفه شناس ، بايد به محض ديدن علايم بيماري آن را به مراجع ذيصلاح اعلام نمايد .

يادآوري :

1-    بايدداروي تجويزشده  درست درزمان مصرف آماده گرددو به صورت شربت يا به صورت مخلوط باپودرشكربه كاربرده شود.

2-    فراموش نشود كه درمان داروئي بعنوان پيشگيري تاثيري ندارد .

3-    آنتي بيوتيك مورد استفاده از رشد فرم فعال باكتري جلوگيري ميكند و روي اسپور ها فاقد اثر است . بنابراين درمان با جوداسپورمعني نداردمگراينكه باروش رهاسازي كندوي آلوده اسپورهارااززنبوران وكندوها جداساخت.

4-    براي پرهيزازباقي ماندن دارودرعسل، درمان بايددرخارج اززمان شهدانجام شود.

رفرانس :

1- جزوات سازمان دامپزشكي

2- بيماريها،آفات و شكارچيهاي زنبور عسل

 (رحيم عبادي،علي اصغر احمدي )

3-   استراتژي پيشگيري و كنترل لوك آمريكايي در جهان

(اندرو ماتسون ،كارشناس وزارت كشاورزي نيوزيلند)

4-راهنماي كامل پرورش زنبورعسل( دكترمسعودهاشمي)

5- Foul brood disease of honey bees:recognhtion and control

Ministry of Agriculture

Fisheries and Food

6-Statutory procedures for controlling foul brood

Ministry of Agriculture

Fisheries and Food