« دستورالعمل نحوه ضدعفوني تخم چشم زده ماهي قزل آلا با تركيبات يدوفور در مراكز تكثير»

نوشته شده توسط doctorvet    بدون دیدگاه

مقدمه:

هر چند يد و تركيبات آن جهت ضدعفوني سطح تخم ماهيان كاملاً مؤثر است ولي از آن براي جلوگيري از انتقال عمودي برخي از پاتوژن هاي باكتريايي (مثل رني باكتريوم سالمونيناروم) و ويروسي ( مثل  IPN‌ ) كه از طريق داخل تخم منتقل مي شوند نمي توان استفاده كرد.

اشكال مختلف يد از نظر غلظت متفاوت بوده و ميزان مصرف آن بسته به نوع تركيب متفاوت است. از اشكال واجد مواد پاك كننده (مانند بتادين اسكراب) نبايستي جهت ضدعفوني تخم ماهيان استفاده كرد.

شرايط و نحوه مصرف يدوفورها

pH محلول هاي تركيبات يدوفور در زمان مصرف بايستي بين 8-6 باشد. در 6= pH يا كمتر سميت اين ماده برای تخم ها افزايش يافته و در 8 = pH يا بالاتر،  تأثير آن كاهش پيدا مي كند. بنابراين تنظيم pH يدوفورها الزامي بوده و در صورتي كه ميزان قليائيت آب كم باشد بايستي از بيكربنات سديم به ميزان      mg/lit 100 جهت تنظيم pH در آب استفاده كرد. توصيه گرديده كه تخم ها را قبل و بعد از ضدعفوني با يدوفور،  با آب شيرين شستشو دهند و يا يد باقیمانده در تخم ها  را پس از ضدعفوني،  با استفاده از تيوسولفات سديم خنثي نمايند. آب مورد استفاده بايستي عاري از مواد آلي باشد. مقادير مصرف آن mg/lit 100 مي باشد كه يك ليتر از اين محلول قادر به ضدعفوني 2000 تخم آزادماهيان مي باشد. در صورتي كه رنگ محلول پس از درمان به زرد كمرنگ تغيير يابد و يا بيرنگ شود بايستي نسبت به تعويض آن اقدام نمود. طول مدت درمان 10 دقيقه بوده و در طول آن بايستي هوادهي انجام و ميزان اكسيژن در حد بالايي نگهداري شود.

در طول پنج روز اول تفريخ، از درمان تخم ها با يدوفور خودداري شود زيرا باعث تفريخ نارس و افزايش تلفات مي شود. همچنين تركيبات يد براي درمان تخم هاي بارور نشده و ماهيان تازه متولد شده سمي مي باشند. در نتيجه استفاده از بيكربنات سديم، ممكن است رسوبي بر روي تخم ماهيان ايجاد شود كه براي آنها خطري ندارد.

در نهايت پس از حمل و نقل تخم ها، بسته بندي آنها را نيز بايستي ضدعفوني كرده و يا به نحوي كه باعث آلودگي منابع آبي يا ساير ماهيان نگردد آنها را حذف و معدوم نمود. به همين منظور توصيه مي شود كه از جعبه ها و تركيبات يكبار مصرف جهت بسته بندي و حمل و نقل تخم ها استفاده شود.

قبل از مصرف يدوفورها بهتر است آزمايش اوليه صورت پذيرد زيرا يدوفورهاي تجارتي موجود در بازار داراي مقادير متفاوتي از ماده مؤثره بوده و ممكن است باعث ايجاد اثرات سمي بر روي تخم ها گردند. بايستي تاريخ انقضاي محصول نيز قبل از مصرف كنترل گردد.

ضدعفوني تخم با تركيبات يددار را مي توان براي گونه هاي مختلف آبزيان اجرا نمود ولي عمدتاً در آزادماهيان كاربرد دارد. در خصوص ساير گونه هاي ماهي جهت كاربرد بايستي از نحوه و ميزان مصرف آن با انجام آزمايشات اوليه اطمينان حاصل نمود.

محدوديت هاي مصرف و تأثير دارو

ضدعفوني تخم ها بوسيله تركيبات يددار در مواردي كه بيماري از طريق داخل تخم منتقل شود ( مانند BKD, IHN, IPN ) بي تأثير است. همچنين پس از ضدعفوني كردن تخم ها بايستي پساب آنها به منابع آبي ريخته نشود و بصورت بهداشتي دفع گردد.

بهداشت و مبارزه با بيماري هاي آبزيان

ضوابط بهداشتی واردات تخم چشم زده (Eyed egg) ماهی قزل آلا

1-       محموله تخم چشم زده وارداتی بایستی دارای گواهینامة بهداشتی (Health Certificate) معتبر از سرویس دامپزشكی دولتی کشور مبدأ (مرجع ذیصلاح) مبنی بر عاری بودن منطقه (Zone) و مؤسسه آبزی پروری (Aquaculture establishment) و محموله (Shipment) از عوامل بیماریزا به شرح جدول ذیل و همچنین عامل سندرم تلفات گیر بچه ماهیان قزل آلا (Fry mortality) و نیز عوامل بیماریزای اجباری و غیرفرصت طلب انگلی و قارچی باشد:  

2-  ارائه گواهینامه معتبر مبنی بر ضدعفونی مناسب تخم ها علیه ژیروداكتیلوس سالاریس            (Gyrodactylus salaris) الزامی است.

3- ترخیص و انتقال محموله تخم چشم زده وارداتی به مراکز تکثیر مقصد بایستی با اخذ مجوزهای لازم از سازمان دامپزشکی و براساس مقررات جاری مربوطه صورت گیرد.

4- مرکز تکثیر مقصد بایستی حداقل یکماه قبل از واردات به سازمان دامپزشکی معرفی شود تا مورد بازرسی و كنترل بهداشتی قرار گیرد.

5- مركز تكثیر مقصد بایستی دارای پروانه بهره برداری بهداشتی معتبر از سازمان دامپزشكی كشور باشد.

6- مرکز تکثیر مقصد می بایست حداقل 72 ساعت قبل از ورود تخم چشم زده، مراتب را به نزدیکترین شبکه دامپزشکی شهرستان جهت حضور کارشناس در مرکز به هنگام ورود محموله، اطلاع دهد.

7- تفریخگاه تخم ها و محل نگهداری لاروها و بچه ماهیان پرورشی وارداتی بایستی به طور کامل (اعم از آب، مسیر تردد و …) از دیگر واحدهای پرورشی جدا بوده و آب مصرفی واحدهای تکثیر و پرورش تخم و بچه ماهیان وارداتی  پس از انجام Treatment‌ (سالم سازی) های لازم مطابق استاندارد بهداشتی اعلامی توسط دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری های آبزیان رهاسازی شود.

8- وارد کننده تنها مجاز به نگهداری محمولة وارداتی در مراکز اعلامی در درخواست خود (كه به تأیید اداره كل دامپزشكی استان مقصد رسیده است) می باشد و مجاز به توزیع آن در سایر مراکز تکثیر و پرورش تا پایان دورة قرنطینه نیست.

9- طول دورة قرنطینه در مرحله تخم تا اعلام نتایج آزمایشات سازمان دامپزشكی و در مرحله لارو تا وزن یك گرمی مشروط به بلااشكال بودن نتایج آزمایشات سازمان دامپزشكی (عدم ردیابی پاتوژن های موردنظر) خواهد بود (نحوة نمونه برداری، نگهداری نمونه و ارسال آن مطابق دستورالعمل اعلامی دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری های آبزیان خواهد بود).

10-  چنانچه در هر مرحله از دوره پرورش ، نتایج آزمایشات حاکی از وجود عامل یا عوامل بیماریزای موضوع بند یك در محمولة وارداتی باشد، واردکننده موظف به رعایت کلیة شرایط و ضوابط سازمان دامپزشکی بوده و در صورت لزوم محموله معدوم خواهد شد (به تشخیص دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری های آبزیان).

11- هرگونه نقل و انتقال آبزیان زنده در داخل کشور می بایست پس از انجام آزمایشات لازم و با اخذ مجوز از اداره کل دامپزشکی استان مبدأ و هماهنگی با اداره کل دامپزشکی استان مقصد صورت پذیرد.

12-وارد کننده موظف است هرگونه علائم غیرطبیعی (تغییر در رفتار شنا، كاهش و یا عدم تغذیه ، تغییر رنگ و …) و تلفات احتمالی را بلافاصله به شبکه دامپزشکی محل اطلاع دهد.

13-به منظور كنترل چگونگی پایش بیماری ها و انجام آزمایشات و گواهینامه های بهداشتی صادره از سوی مرجع ذیصلاح كشور مبدأ با هدف ارزیابی واقعی وضعیت بهداشتی محموله های وارداتی ، علاوه بر استعلام از سفارتخانه متبوع در كشور مبدأ در صورت لزوم و بنا به تشخیص سازمان دامپزشكی كشور كارشناس بیماری های آبزیان به كشور مبدأ اعزام خواهد شد.

14- علاوه بر شرایط اختصاصی فوق، رعایت کلیه ضوابط مبحث مربوط به واردات آبزیان در استراتژی ملی سازمان دامپزشکی كشور الزامی است.(منبع دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری های آبزیان)