دستورالعمل پيشگيري و كنترل بيماري هاي ويروسي ماهيان قزل آلاي كشور

نوشته شده توسط doctorvet    بدون دیدگاه

پيش گفتار:                          

دستورالعمل « پيشگيري و كنترل بيماري هاي ويروسي ماهيان قزل آلاي كشور » بنا به پيشنهاد دفتر بهداشت و مديريت بيماري هاي آبزيان و به استناد قانون سازمان مصوب 1350 و آيين نامه هاي مربوط نگارش شد و در پانزدهمين جلسه كميسيون تحول اداري سازمان در تاريخ 1/12/1391 با كد «16/91دامپزشكي» به  تصويب رسيد و از ابتداي سال 1392 لازم الاجرا است.

ماده 1 – اهداف:

الف- هدف اصلي : پيشگيري ، كنترل و ريشه كني بيماري هاي ويروسي در مراكز تكثير و مزارع پرورشي ماهيان قزل آلاي كشور

ب- اهداف فرعي :

1- ارتقاء سطح بهداشتي مراكز تكثير و مزارع پرورش ماهيان قزل آلاي كشور

2-كمك به  اجراي مراقبت هاي فعال و غير فعال بيماري هاي ماهيان سردآبي

ماده 2- دامنه كاربرد :

اين دستورالعمل در مراكز تكثير و مزارع پرورشي ماهيان قزل آلاي كشور كاربرد دارد.

ماده 3- مسئوليت اجراء :

اداره كل مسئول اجراي اين دستورالعمل بوده و تمامي مراكز تكثير و مزارع پرورشي ماهيان قزل آلاي كشور ملزم به رعايت مفاد آن مي باشند و دفتر آبزيان مسئوليت نظارت بر حسن اجراي آن را بر عهده دارد.

ماده 4- قوانين و مقررات مرتبط:

1- ماده 5 قانون سازمان دامپزشكي كشور مصوب 1350 و آيين نامه مربوطه

2- آئين نامه نظارت بهداشتي دامپزشكي مصوب 1387 هيئت وزيران

3- آئين نامه چگونگي كنترل بهداشتي تردد مصوب 1373 هيات وزيران

4- آئين نامه مبارزه با بيماري هاي دامي و جلوگيري از سرايت و انتشار آنها مصوب 1389

ماده 5- تعاريف واژه ها و اصطلاحات : اصطلاحات به كار رفته در اين دستورالعمل داراي مفاهيم زير است:

1-سازمان : سازمان دامپزشكي كشور

2- اداره كل : اداره كل دامپزشكي استان

3-دفتر آبزيان : دفتر بهداشت و مديريت بيماري هاي آبزيان

4-شبكه : شبكه دامپزشكي شهرستان

5-مركز تكثير :مركز نگهداري مولد و توليد تخم چشم زده و بچه ماهيان انگشت قد

6-مزرعه پرورشي : مزرعه پرورش و پروار ماهي به قصد عرضه و فروش به بازار

7-مركز تفريخ و پرورش : مزرعه تفريخ تخم چشم زده و توليد بچه ماهي

8-تخم چشم زده : تخم ماهي لقاح يافته داراي اندام هاي چشمي ناكامل و قابل رويت و قابليت حمل و نقل از محل توليد به مراكز ديگر

9-بچه ماهي قابل فروش :  بچه ماهي كه كيسه زرده را كاملاً جذب كرده و در مرحله اوليه تغذيه فعال بوده و قابل جابجاشدن و فروش باشد.

10-ماهي بازاري قابل فروش : ماهي پرورشي كه مراحل رشد خود را طي كرده وقابل عرضه براي فروش در بازار باشد .

11-پيشگيري :  اقدامات بهداشتي ، درماني و قرنطينه اي به منظورجلوگيري از ورود بيماري از مكاني آلوده به مكاني پاك

12-كنترل : اقداماتي به منظور محدود كردن  بيماري در مناطق آلوده و جلوگيري از انتشار آن به ساير مناطق پاك

13-تشخيص : اقداماتي براساس مقررات فني و بين المللي و اصول شناخته شده علمي براي تشخيص بيماري و شناسايي عامل مربوطه

14-بيماري ويروسي : بيماري كه بوسيله عوامل ويروسي در ماهيان قزل آلا ايجاد مي شود نظير بيماري نكروز عفوني لوزالمعده     ( IPN) ، بيماري سپتي سمي خونريزي دهنده ويروسي ( VHS) و بيماري نكروز عفوني بافت خون ساز (IHN) و ساير بيماري هاي نوپديد و غير بومي.

ماده 6 – صاحب و يا متصدي مركز تكثير و مزرعه پرورش موظف است تحت نظارت مسئول فني-بهداشتي مربوطه اقدامات بهداشتي ذيل را انجام دهند :

1-درمان آب ورودي مركز به روشهاي قابل اجرا نظير UV ، ازن

2-ضدعفوني كليه تجهيزات و وسايل مورد استفاده

3-ضدعفوني تخم ها قبل از مرحله هچ  بر اساس دستورالعمل شماره 01/48/1386

4-رعايت تراكم در تراف ها و استخرهاي نوزادگاهي  برابر دستورالعمل صدور پروانه مراكز تكثير ماهيان سردآبي با كد 03/43/1389

5-ثبت روزانه وضعيت سلامت ماهيها برابر الگوي شماره (1)

6-جمع آوري روزانه ماهي هاي تلف شده و دفن بهداشتي تلفات با استفاده از كوره لاشه سوز و يا دفن در چاله با عمق يك متر و آهك پاشي روي آن و ثبت در الگوي شماره (1)

7-رعايت شرايط امنيت زيستي و قرنطينه اي در مزرعه

تبصره (1) :ضدعفوني كننده هاي مورد استفاده در مركز بايد جزء ضدعفوني كننده هاي مجاز سازمان دامپزشكي كشور باشد.

ماده  7 – مركز تكثير و مزرعه پرورش لازم است به منظور ماهي دار كردن استخرها اقدامات ذيل را انجام دهد :

1-پاكسازي و ضدعفوني و آماده سازي استخرهاي صيد شده قبل از وارد نمودن بچه ماهي

2-صدور گواهي آماده سازي مزرعه توسط مسئول فني – بهداشتي و ارائه آن به شبكه دامپزشكي شهرستان طي مدت 24 ساعت

3-ثبت گواهي آماده سازي مزرعه در سامانه پايش بيمارهاي آبزيان توسط مسئول فني- بهداشتي و يا شبكه دامپزشكي شهرستان

4-تامين بچه ماهي داراي گواهي سلامتي حمل از دامپزشكي شهرستان مبداء و ثبت در سيستم يكپارچه قرنطينه

5-اعلام به شبكه دامپزشكي مقصد پس از ورود بچه ماهي به مزرعه حداكثر طي مدت 24 ساعت

6-تاييد تخليه بچه ماهي ها در مزرعه مقصد در سامانه يكپارچه قرنطينه توسط مسئول فني-بهداشتي مزرعه

تبصره (1) :در صورتيكه مزرعه فاقد مسئول فني – بهداشتي مي باشد ثبت موارد در سامانه پايش بيماريهاي آبزيان بر عهده شبكه    مي باشد.

ماده 8 – دفتر آبزيان برنامه سالانه مراقبت را حداكثر تا 15 فروردين هر سال تنظيم و به ادارات كل ابلاغ مي نمايد .

ماده 9-  به منظور تشخيص بيماري لازم است موارد ذيل رعايت گردد:

1-گزارش هر گونه تلفات غير عادي توسط مسئول فني-بهداشتي و يا متصديان مركز تكثير و مزرعه پرورش به صورت كتبي و يا از طريق سامانه پايش بيماريهاي آبزيان به شبكه دامپزشكي حداكثر 24 ساعت پس از مشاهده تلفات.

2-بررسي گزارش اوليه و در صورت لزوم اعزام كارشناس ظرف مدت كمتر از  24ساعت توسط شبكه دامپزشكي و گزارش رخداد بيماري به اداره كل.

3-بازديد از مزرعه و معاينه و كالبدگشائي و در صورت نياز نمونه برداري از ماهيان بيمار و تكميل الگوي شماره (2) توسط كارشناس 4-ثبت گزارش در سامانه پايش بيماري هاي آبزيان حداكثر 24 ساعت پس از بازديد توسط شبكه دامپزشكي شهرستان.

5-ارسال نمونه به آزمايشگاه واجد صلاحيت توسط اداره كل ظرف مدت 24 ساعت پس از دريافت نمونه به همراه الگوي شماره (3).

6-انجام آزمايشات لازم توسط آزمايشگاه و اعلام پاسخ به اداره كل حداكثر ظرف مدت يك هفته پس از دريافت نمونه.

7-در صورت مثبت بودن نتايج اوليه بيماري هاي ويروسي ارسال نمونه هاي لازم  در محيط VTM و يا به صورت فريز شده به آزمايشگاه مرجع جهت انجام كشت ويروسي و انجام ساير آزمايشات تكميلي به همراه الگوي شماره (3).

8-اعلام نتايج تكميلي ظرف مدت 1 ماه پس از دريافت نمونه توسط آزمايشگاه مرجع به دفتر آبزيان.

9-بررسي نتايج بيماري توسط دفتر آبزيان و در صورت مثبت بودن ثبت در سامانه پايش بيماريهاي آبزيان و يا اعلام كتبي به اداره كل.

ماده 10 – اداره كل پس از دريافت نتايج اوليه مثبت به دست آمده از نمونه هاي مرضي و يا سيستم مراقبت فعال، نسبت به اعلام شرايط قرنطينه اي مبني بر جلوگيرياز نقل و انتقال ماهي و وسايل و تجهيزات از مركز آلوده به ساير مراكز تا اطلاع ثانوي به صورت كتبي به متصديان مركز اقدام نمايد .

ماده 11 –  پس از تشخيص و تائيد بيماري   IPN در مولدين  اقدامات ذيل در مراكز تكثير الزامي است :

1-اعلام كتبي بروز بيماري IPN به متصديان مركز حداكثر ظرف مدت 24 ساعت توسط اداره كل

2-صيد ماهيان مولد حداكثر ظرف مدت يك هفته  با نظارت شبكه دامپزشكي شهرستان

3-تنظيم و ارائه گواهي صيد مولدين بر اساس الگوي شماره (4) توسط شبكه دامپزشكي ظرف مدت حداكثر 24 ساعت پس از اتمام عمليات صيد

4-خشك كردن و ضدعفوني مركز نگهداري مولدين با تركيبات مجاز و با نظر كارشناس شبكه

تبصره (1) : بيماري IPN به عنوان يك بيماري اندميك در كشور محسوب مي گردد .

ماده 12 – به منظور ذخيره سازي مجدد مولدين در كانون هاي آلوده اقدامات ذيل صورت پذيرد :

1-ارائه درخواست كتبي توسط متصديان يا صاحبان مركز به شبكه دامپزشكي شهرستان حداقل سه هفته پس از پايان عمليات پاك سازي و ضدعفوني

2-بازديد از مركز توسط كارشناس شبكه حداكثر يك هفته بعد از ارائه درخواست

3-صدور گواهي سلامتي مزرعه بر اساس الگوي شماره (5) ظرف مدت يك روز كاري پس از اتمام بازديد

ماده 13 –  پس از تشخيص و تائيد بيماري   IPN در بچه ماهيان زير دو ماه در صورت داشتن علائم كلينيكي و تلفات بالاي 30%  اقدامات ذيل الزامي است :

1-اعلام كتبي بروز بيماري به متصديان و يا صاحبان مركز توسط شبكه ظرف مدت 24 ساعت و صدور دستور  معدوم سازي ماهيان آلوده

2-بستن خروجي آب مزرعه بلافاصله پس از اعلام شبكه تا پايان عمليات معدوم سازي و جلوگيري از ورود آب استخرهاي آلوده  به منابع آبي

3-معدوم سازي و امحاء بچه ماهي هاي استخرهاي آلوده با نظارت نماينده شبكه

4-تخليه كامل آب استخر مبتلا

5-دفن يا سوزاندن تلفات در محل مناسب

6-پاك سازي و ضدعفوني استخر آلوده با استفاده از ضدعفوني كننده هاي مجاز

7-ضدعفوني تمام تجهيزات ، وسايل مزرعه  و تمام سطوح و ديواره ها با استفاده از ضدعفوني كننده هاي مجاز

8-تكميل صورت جلسه معدوم سازي بر اساس الگوي شماره (6)

9-ثبت در سامانه GIS توسط شبكه

تبصره (1) : ملاك تشخيص ميزان و درصد تلفات نظر كارشناس شبكه دامپزشكي پس از بازديد از مزرعه و برآورد ميزان تلفات       مي باشد.

تبصره (2) : معدوم سازي با استفاده از ماده هيپوكلريت كلسيم و با دوز  25-40ppm به مدت 30 ذقيقه صورت مي گيرد.

ماده 14 – به منظور پرداخت غرامت به صاحبان يا متصديان واحدهاي آلوده رعايت موارد ذيل الزامي است :

1-تنظيم تقويم بهاي غرامت بر اساس ماده (10) و (11) آيين نامه مبارزه با بيماري هاي دامي و جلوگيري از سرايت و انتشار آنها و تبصره هاي ذيل آن حداكثر يك ماه پس از پايان عمليات معدوم سازي و ضدعفوني مطابق الگوي شماره (6)

2-ارائه نسخه اي از صورت جلسه معدوم سازي به صندوق بيمه محصولات كشاورزي در صورت نياز

3-ارسال برآورد ميزان غرامت به دفتر آبزيان حداكثر يك هفته

4-بررسي گزارش توسط دفتر آبزيان و اعلام ميزان غرامت به دفتر طرح و برنامه ظرف مدت يك ماه

5-تامين و پرداخت غرامت توسط سازمان حداكثر 6 ماه پس از تنظيم تقويم بهاي غرامت

ماده 15- فروش بچه ماهيان مركز آلوده در صورت داشتن تلفات كمتر از 30%  و گذشت 2 هفته از رفع کامل علائم بالينی و تلفات ناشي از بيماري بلامانع است .

ماده 16 – فروش بچه ماهيان مركزي كه در آزمايشات مولكولي  سيستم مراقبت از نظر ويروس IPN داراي نتايج مثبت بوده ولي فاقد علائم باليني مي باشند ، بلامانع مي باشد .

تبصره (1)  :  شبكه در هنگام صدور گواهي حمل بايستي آلودگي به ويروس IPN را قيد نموده و اين گواهي صرفا به مقصد مزارعي است كه داراي مسئول فني – بهداشتي باشند.

ماده 17 –  پرورش بچه ماهياني كه از لحاظ IPN مثبت هستند  با رعايت شرايط ذيل بلامانع است :

1-ارسال گزارشات هفتگي مطابق الگوي شماره (7) توسط مسئول فني – بهداشتي مزرعه به شبكه

2-بازديد ماهانه تا زمان صيد توسط شبكه و ثبت گزارشات بازديد در سامانه پايش بيماري هاي آبزيان

3-پاك سازي و ضدعفوني استخر آلوده پس از صيد ماهيان با تمام تجهيزات مربوطه

4-ارائه گزارش پايان دوره و اتمام عمليات ضدعفوني توسط مسئول بهداشتي مزرعه پس از اتمام عمليات

ماده 18 – به منظور ذخيره سازي مجدد بچه ماهي در مزارع آلوده رعايت شرايط مندرج در ماده (12) الزامي است .

ماده 19 –  پس از تشخيص و تائيد بيماري هاي نكروز بافت خون ساز (IHN) و سپتي سمي خونريزي دهنده ويروسي (VHS) در مراكز تكثير و پرورش رعايت شرايط مندرج در ماده (13) به منظور ريشه كني الزامي است.

تبصره (1) :  بيماري هاي نكروز بافت خون ساز (IHN) و سپتي سمي خونريزي دهنده ويروسي (VHS) به عنوان بيماري اگزوتيك براي كشور محسوب مي شود.

ماده 20 –   شيوه نامه ضدعفوني و پاك سازي مزرعه توسط دفتر بهداشت آبزيان ظرف مدت 3 ماه پس از ابلاغ اين دستورالعمل

تهيه و ابلاغ مي شود.

ماده 21-  اداره كل ضمن بررسي هاي لازم جهت رديابي و شناسايي مبداء ‌ورود و روش انتقال بيماري گزارش لازم را  تهيه و به

دفتر آبزيان ارسال مي كند.

ماده 22 – اداره كل ضمن ثبت مورد بيماري در سامانه GIS سازمان اطلاع رساني لازم را به ساير آبزي پروران انجام مي دهد.

ماده 23  – در صورت وقوع اپيدمي دفتر بررسي و مديريت بيماري هاي آبزيان لازم است ضمن اعلام شرايط قرنطينه اي در كشور اطلاع رساني لازم را به استان ها انجام دهد.