دستورالعمل : پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیان قزل آلای کشور

نوشته شده توسط doctorvet    بدون دیدگاه

پیش گفتار:                          

دستورالعمل « پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیان قزل آلای کشور » بنا به پیشنهاد دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های آبزیان و به استناد قانون سازمان مصوب ۱۳۵۰ و آیین نامه های مربوط نگارش شد و در پانزدهمین جلسه کمیسیون تحول اداری سازمان در تاریخ ۱/۱۲/۱۳۹۱ با کد «۱۶/۹۱دامپزشکی» به  تصویب رسید و از ابتدای سال ۱۳۹۲ لازم الاجرا است.

ماده ۱ – اهداف:

الف- هدف اصلی : پیشگیری ، کنترل و ریشه کنی بیماری های ویروسی در مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور

ب- اهداف فرعی :

۱- ارتقاء سطح بهداشتی مراکز تکثیر و مزارع پرورش ماهیان قزل آلای کشور

۲-کمک به  اجرای مراقبت های فعال و غیر فعال بیماری های ماهیان سردآبی

ماده ۲- دامنه کاربرد :

این دستورالعمل در مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور کاربرد دارد.

ماده ۳- مسئولیت اجراء :

اداره کل مسئول اجرای این دستورالعمل بوده و تمامی مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور ملزم به رعایت مفاد آن می باشند و دفتر آبزیان مسئولیت نظارت بر حسن اجرای آن را بر عهده دارد.

ماده ۴- قوانین و مقررات مرتبط:

۱- ماده ۵ قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب ۱۳۵۰ و آیین نامه مربوطه

۲- آئین نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی مصوب ۱۳۸۷ هیئت وزیران

۳- آئین نامه چگونگی کنترل بهداشتی تردد مصوب ۱۳۷۳ هیات وزیران

۴- آئین نامه مبارزه با بیماری های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها مصوب ۱۳۸۹

ماده ۵- تعاریف واژه ها و اصطلاحات : اصطلاحات به کار رفته در این دستورالعمل دارای مفاهیم زیر است:

۱-سازمان : سازمان دامپزشکی کشور

۲- اداره کل : اداره کل دامپزشکی استان

۳-دفتر آبزیان : دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های آبزیان

۴-شبکه : شبکه دامپزشکی شهرستان

۵-مرکز تکثیر :مرکز نگهداری مولد و تولید تخم چشم زده و بچه ماهیان انگشت قد

۶-مزرعه پرورشی : مزرعه پرورش و پروار ماهی به قصد عرضه و فروش به بازار

۷-مرکز تفریخ و پرورش : مزرعه تفریخ تخم چشم زده و تولید بچه ماهی

۸-تخم چشم زده : تخم ماهی لقاح یافته دارای اندام های چشمی ناکامل و قابل رویت و قابلیت حمل و نقل از محل تولید به مراکز دیگر

۹-بچه ماهی قابل فروش :  بچه ماهی که کیسه زرده را کاملاً جذب کرده و در مرحله اولیه تغذیه فعال بوده و قابل جابجاشدن و فروش باشد.

۱۰-ماهی بازاری قابل فروش : ماهی پرورشی که مراحل رشد خود را طی کرده وقابل عرضه برای فروش در بازار باشد .

۱۱-پیشگیری :  اقدامات بهداشتی ، درمانی و قرنطینه ای به منظورجلوگیری از ورود بیماری از مکانی آلوده به مکانی پاک

۱۲-کنترل : اقداماتی به منظور محدود کردن  بیماری در مناطق آلوده و جلوگیری از انتشار آن به سایر مناطق پاک

۱۳-تشخیص : اقداماتی براساس مقررات فنی و بین المللی و اصول شناخته شده علمی برای تشخیص بیماری و شناسایی عامل مربوطه

۱۴-بیماری ویروسی : بیماری که بوسیله عوامل ویروسی در ماهیان قزل آلا ایجاد می شود نظیر بیماری نکروز عفونی لوزالمعده     ( IPN) ، بیماری سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی ( VHS) و بیماری نکروز عفونی بافت خون ساز (IHN) و سایر بیماری های نوپدید و غیر بومی.

ماده ۶ – صاحب و یا متصدی مرکز تکثیر و مزرعه پرورش موظف است تحت نظارت مسئول فنی-بهداشتی مربوطه اقدامات بهداشتی ذیل را انجام دهند :

۱-درمان آب ورودی مرکز به روشهای قابل اجرا نظیر UV ، ازن

۲-ضدعفونی کلیه تجهیزات و وسایل مورد استفاده

۳-ضدعفونی تخم ها قبل از مرحله هچ  بر اساس دستورالعمل شماره ۰۱/۴۸/۱۳۸۶

۴-رعایت تراکم در تراف ها و استخرهای نوزادگاهی  برابر دستورالعمل صدور پروانه مراکز تکثیر ماهیان سردآبی با کد ۰۳/۴۳/۱۳۸۹

۵-ثبت روزانه وضعیت سلامت ماهیها برابر الگوی شماره (۱)

۶-جمع آوری روزانه ماهی های تلف شده و دفن بهداشتی تلفات با استفاده از کوره لاشه سوز و یا دفن در چاله با عمق یک متر و آهک پاشی روی آن و ثبت در الگوی شماره (۱)

۷-رعایت شرایط امنیت زیستی و قرنطینه ای در مزرعه

تبصره (۱) :ضدعفونی کننده های مورد استفاده در مرکز باید جزء ضدعفونی کننده های مجاز سازمان دامپزشکی کشور باشد.

ماده  ۷ – مرکز تکثیر و مزرعه پرورش لازم است به منظور ماهی دار کردن استخرها اقدامات ذیل را انجام دهد :

۱-پاکسازی و ضدعفونی و آماده سازی استخرهای صید شده قبل از وارد نمودن بچه ماهی

۲-صدور گواهی آماده سازی مزرعه توسط مسئول فنی – بهداشتی و ارائه آن به شبکه دامپزشکی شهرستان طی مدت ۲۴ ساعت

۳-ثبت گواهی آماده سازی مزرعه در سامانه پایش بیمارهای آبزیان توسط مسئول فنی- بهداشتی و یا شبکه دامپزشکی شهرستان

۴-تامین بچه ماهی دارای گواهی سلامتی حمل از دامپزشکی شهرستان مبداء و ثبت در سیستم یکپارچه قرنطینه

۵-اعلام به شبکه دامپزشکی مقصد پس از ورود بچه ماهی به مزرعه حداکثر طی مدت ۲۴ ساعت

۶-تایید تخلیه بچه ماهی ها در مزرعه مقصد در سامانه یکپارچه قرنطینه توسط مسئول فنی-بهداشتی مزرعه

تبصره (۱) :در صورتیکه مزرعه فاقد مسئول فنی – بهداشتی می باشد ثبت موارد در سامانه پایش بیماریهای آبزیان بر عهده شبکه    می باشد.

ماده ۸ – دفتر آبزیان برنامه سالانه مراقبت را حداکثر تا ۱۵ فروردین هر سال تنظیم و به ادارات کل ابلاغ می نماید .

ماده ۹-  به منظور تشخیص بیماری لازم است موارد ذیل رعایت گردد:

۱-گزارش هر گونه تلفات غیر عادی توسط مسئول فنی-بهداشتی و یا متصدیان مرکز تکثیر و مزرعه پرورش به صورت کتبی و یا از طریق سامانه پایش بیماریهای آبزیان به شبکه دامپزشکی حداکثر ۲۴ ساعت پس از مشاهده تلفات.

۲-بررسی گزارش اولیه و در صورت لزوم اعزام کارشناس ظرف مدت کمتر از  ۲۴ساعت توسط شبکه دامپزشکی و گزارش رخداد بیماری به اداره کل.

۳-بازدید از مزرعه و معاینه و کالبدگشائی و در صورت نیاز نمونه برداری از ماهیان بیمار و تکمیل الگوی شماره (۲) توسط کارشناس ۴-ثبت گزارش در سامانه پایش بیماری های آبزیان حداکثر ۲۴ ساعت پس از بازدید توسط شبکه دامپزشکی شهرستان.

۵-ارسال نمونه به آزمایشگاه واجد صلاحیت توسط اداره کل ظرف مدت ۲۴ ساعت پس از دریافت نمونه به همراه الگوی شماره (۳).

۶-انجام آزمایشات لازم توسط آزمایشگاه و اعلام پاسخ به اداره کل حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از دریافت نمونه.

۷-در صورت مثبت بودن نتایج اولیه بیماری های ویروسی ارسال نمونه های لازم  در محیط VTM و یا به صورت فریز شده به آزمایشگاه مرجع جهت انجام کشت ویروسی و انجام سایر آزمایشات تکمیلی به همراه الگوی شماره (۳).

۸-اعلام نتایج تکمیلی ظرف مدت ۱ ماه پس از دریافت نمونه توسط آزمایشگاه مرجع به دفتر آبزیان.

۹-بررسی نتایج بیماری توسط دفتر آبزیان و در صورت مثبت بودن ثبت در سامانه پایش بیماریهای آبزیان و یا اعلام کتبی به اداره کل.

ماده ۱۰ – اداره کل پس از دریافت نتایج اولیه مثبت به دست آمده از نمونه های مرضی و یا سیستم مراقبت فعال، نسبت به اعلام شرایط قرنطینه ای مبنی بر جلوگیریاز نقل و انتقال ماهی و وسایل و تجهیزات از مرکز آلوده به سایر مراکز تا اطلاع ثانوی به صورت کتبی به متصدیان مرکز اقدام نماید .

ماده ۱۱ –  پس از تشخیص و تائید بیماری   IPN در مولدین  اقدامات ذیل در مراکز تکثیر الزامی است :

۱-اعلام کتبی بروز بیماری IPN به متصدیان مرکز حداکثر ظرف مدت ۲۴ ساعت توسط اداره کل

۲-صید ماهیان مولد حداکثر ظرف مدت یک هفته  با نظارت شبکه دامپزشکی شهرستان

۳-تنظیم و ارائه گواهی صید مولدین بر اساس الگوی شماره (۴) توسط شبکه دامپزشکی ظرف مدت حداکثر ۲۴ ساعت پس از اتمام عملیات صید

۴-خشک کردن و ضدعفونی مرکز نگهداری مولدین با ترکیبات مجاز و با نظر کارشناس شبکه

تبصره (۱) : بیماری IPN به عنوان یک بیماری اندمیک در کشور محسوب می گردد .

ماده ۱۲ – به منظور ذخیره سازی مجدد مولدین در کانون های آلوده اقدامات ذیل صورت پذیرد :

۱-ارائه درخواست کتبی توسط متصدیان یا صاحبان مرکز به شبکه دامپزشکی شهرستان حداقل سه هفته پس از پایان عملیات پاک سازی و ضدعفونی

۲-بازدید از مرکز توسط کارشناس شبکه حداکثر یک هفته بعد از ارائه درخواست

۳-صدور گواهی سلامتی مزرعه بر اساس الگوی شماره (۵) ظرف مدت یک روز کاری پس از اتمام بازدید

ماده ۱۳ –  پس از تشخیص و تائید بیماری   IPN در بچه ماهیان زیر دو ماه در صورت داشتن علائم کلینیکی و تلفات بالای ۳۰%  اقدامات ذیل الزامی است :

۱-اعلام کتبی بروز بیماری به متصدیان و یا صاحبان مرکز توسط شبکه ظرف مدت ۲۴ ساعت و صدور دستور  معدوم سازی ماهیان آلوده

۲-بستن خروجی آب مزرعه بلافاصله پس از اعلام شبکه تا پایان عملیات معدوم سازی و جلوگیری از ورود آب استخرهای آلوده  به منابع آبی

۳-معدوم سازی و امحاء بچه ماهی های استخرهای آلوده با نظارت نماینده شبکه

۴-تخلیه کامل آب استخر مبتلا

۵-دفن یا سوزاندن تلفات در محل مناسب

۶-پاک سازی و ضدعفونی استخر آلوده با استفاده از ضدعفونی کننده های مجاز

۷-ضدعفونی تمام تجهیزات ، وسایل مزرعه  و تمام سطوح و دیواره ها با استفاده از ضدعفونی کننده های مجاز

۸-تکمیل صورت جلسه معدوم سازی بر اساس الگوی شماره (۶)

۹-ثبت در سامانه GIS توسط شبکه

تبصره (۱) : ملاک تشخیص میزان و درصد تلفات نظر کارشناس شبکه دامپزشکی پس از بازدید از مزرعه و برآورد میزان تلفات       می باشد.

تبصره (۲) : معدوم سازی با استفاده از ماده هیپوکلریت کلسیم و با دوز  ۲۵-۴۰ppm به مدت ۳۰ ذقیقه صورت می گیرد.

ماده ۱۴ – به منظور پرداخت غرامت به صاحبان یا متصدیان واحدهای آلوده رعایت موارد ذیل الزامی است :

۱-تنظیم تقویم بهای غرامت بر اساس ماده (۱۰) و (۱۱) آیین نامه مبارزه با بیماری های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها و تبصره های ذیل آن حداکثر یک ماه پس از پایان عملیات معدوم سازی و ضدعفونی مطابق الگوی شماره (۶)

۲-ارائه نسخه ای از صورت جلسه معدوم سازی به صندوق بیمه محصولات کشاورزی در صورت نیاز

۳-ارسال برآورد میزان غرامت به دفتر آبزیان حداکثر یک هفته

۴-بررسی گزارش توسط دفتر آبزیان و اعلام میزان غرامت به دفتر طرح و برنامه ظرف مدت یک ماه

۵-تامین و پرداخت غرامت توسط سازمان حداکثر ۶ ماه پس از تنظیم تقویم بهای غرامت

ماده ۱۵- فروش بچه ماهیان مرکز آلوده در صورت داشتن تلفات کمتر از ۳۰%  و گذشت ۲ هفته از رفع کامل علائم بالینی و تلفات ناشی از بیماری بلامانع است .

ماده ۱۶ – فروش بچه ماهیان مرکزی که در آزمایشات مولکولی  سیستم مراقبت از نظر ویروس IPN دارای نتایج مثبت بوده ولی فاقد علائم بالینی می باشند ، بلامانع می باشد .

تبصره (۱)  :  شبکه در هنگام صدور گواهی حمل بایستی آلودگی به ویروس IPN را قید نموده و این گواهی صرفا به مقصد مزارعی است که دارای مسئول فنی – بهداشتی باشند.

ماده ۱۷ –  پرورش بچه ماهیانی که از لحاظ IPN مثبت هستند  با رعایت شرایط ذیل بلامانع است :

۱-ارسال گزارشات هفتگی مطابق الگوی شماره (۷) توسط مسئول فنی – بهداشتی مزرعه به شبکه

۲-بازدید ماهانه تا زمان صید توسط شبکه و ثبت گزارشات بازدید در سامانه پایش بیماری های آبزیان

۳-پاک سازی و ضدعفونی استخر آلوده پس از صید ماهیان با تمام تجهیزات مربوطه

۴-ارائه گزارش پایان دوره و اتمام عملیات ضدعفونی توسط مسئول بهداشتی مزرعه پس از اتمام عملیات

ماده ۱۸ – به منظور ذخیره سازی مجدد بچه ماهی در مزارع آلوده رعایت شرایط مندرج در ماده (۱۲) الزامی است .

ماده ۱۹ –  پس از تشخیص و تائید بیماری های نکروز بافت خون ساز (IHN) و سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی (VHS) در مراکز تکثیر و پرورش رعایت شرایط مندرج در ماده (۱۳) به منظور ریشه کنی الزامی است.

تبصره (۱) :  بیماری های نکروز بافت خون ساز (IHN) و سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی (VHS) به عنوان بیماری اگزوتیک برای کشور محسوب می شود.

ماده ۲۰ –   شیوه نامه ضدعفونی و پاک سازی مزرعه توسط دفتر بهداشت آبزیان ظرف مدت ۳ ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل

تهیه و ابلاغ می شود.

ماده ۲۱-  اداره کل ضمن بررسی های لازم جهت ردیابی و شناسایی مبداء ‌ورود و روش انتقال بیماری گزارش لازم را  تهیه و به

دفتر آبزیان ارسال می کند.

ماده ۲۲ – اداره کل ضمن ثبت مورد بیماری در سامانه GIS سازمان اطلاع رسانی لازم را به سایر آبزی پروران انجام می دهد.

ماده ۲۳  – در صورت وقوع اپیدمی دفتر بررسی و مدیریت بیماری های آبزیان لازم است ضمن اعلام شرایط قرنطینه ای در کشور اطلاع رسانی لازم را به استان ها انجام دهد.